La mythologie Ouïghour ou Ouïgour décrit les mythes et légendes du peuple turcophone et à majorité musulman sunnite habitant la région autonome ouïghoure du Xinjiang (appelé Turkestan oriental par les Russes et Britanniques à la fin du XIXe siècle et auparavant placé dans la « Tartarie chinoise ») en Chine et en Asie centrale.
Ils sont apparentés aux Ouzbeks. Leur langue turque est l’ouïghour. Originaire d’une région située entre la Selenga (en Mongolie) et le lac Baïkal (actuelle Bouriatie, en Russie), ils fondent le Khaganat ouïghour, situé sur l’actuelle Mongolie, de culture turque de religion manichéenne qui est le berceau de leur civilisation. Alliés des chinois contre l’Empire du Tibet, leur khaganat est détruit au IXe siècle par les Kirghiz, les obligeant à descendre plus au sud.
Le manichéisme prit racine et se développa dans les différents états ouïghours jusque vers la fin du Ier millénaire. De même, le christianisme nestorien, qui atteignit la Mongolie et la Chine, fut longtemps présent chez les Ouïghours.
Les Ouzbeks, jadis connus sous le nom de Sartes, tirent leur nom d’Özbeg (1282-1341), un khan mongol de la Horde d’or qui régna de 1312 à 1341. C’est la dynastie apparentée des Chaybanides, conquérante de l’actuel Ouzbékistan en 1507, qui donna ce nom à leur peuple.
Mythologie Ouïghour-Ouzbek (textes)
- I – Tanrı Azze Ve Cellenin Medhini Söyler
- II – Peygamber Aleyhi’s-Selâmın Medhini Söyler
- III – Dört Sahabenin Medhini Söyler
- IV – Parlak Bahar Mevsimini Ve Büyük BuÄŸra Han’ın Medhini Söyler
- V – Yedi Yıldızı Ve On İki Burcu Söyler
- VI – İnsan OÄŸlunun DeÄŸerinin Bilgi Ve Akıldan GeldiÄŸini Söyler
- VII – Dilin Meziyetini Ve Kusurunu, Faydasını Ve Zararını Söyler
- VIII – Kitap Sahibi Kendi Özrünü Söyler
- IX – İyilik Etmenin Medhini Ve Faydalarını Söyler
- X – Bilgi İle Aklın Meziyet Ve Faydalarını Söyler
- XI – Kitabın Adını, Mânasını Ve Kendisinin İhtiyarlığını Söyler
- XII – Söz Başı Hükümdar Kün-ToÄŸdı Hakkında
- XIII – Ay-Toldı’nın Hükümdar Kün-ToÄŸdı Hizmetine GeldiÄŸini Söyler
- XIV – Ay-Toldı’nın Hükümdar Kün-ToÄŸdı’nın Huzuruna Çıktığını Söyler
- XV – Ay-Toldı Hükümdara Kendisinin Saadet OlduÄŸunu Söyler
- XVI – Ay-Toldı Hükümdara Devlet Sıfatını Söyler
- XVII – Hükümdar Kün-ToÄŸdı Ay-Toldı’ya Adalet Vasfını Söyler
- XVIII – Hükümdar Kün-ToÄŸdı Ay-Toldı’ya Adalet Vasfının Nasıl OlduÄŸunu Söyler
- XIX – Ay-Toldı Hükümdara Dilln Fazîletini Ve Sözün Faydalarını Söyler
- XX – Saadetin Devamsızlığını Ve İkbâlin DönekliÄŸini Söyler
- XXI – Ay-Toldı’nın OÄŸlu ÖğdülmiÅŸ’e Nasihat VerdiÄŸini Söyler
- XXII – Ay-Toldı’nın OÄŸlu ÖğdülmiÅŸ’e Öğüt VerdiÄŸini Söyler
- XXIII – Ay-Toldı’nın Hükümdar Kün-ToÄŸdı’ya Vaslyet-Nâme Yazdığını Söyler
- XXIV – Hükümdar Kün-ToÄŸdı’nın ÖğdülmiÅŸ’i Çağırdığını Söyler
- XXV – ÖğdülmiÅŸ’in Hükümdar Kün-ToÄŸdı’nın Huzuruna Çıktığını Söyler
- XXVI – ÖğdülmiÅŸ’in Hükümdar Kün-ToÄŸdi’nin Hizmetine GirdiÄŸini Söyler
- XXVII – OÄŸdülmiÅŸ Hükümdara Aklın Tarifini Söyler
- XXVIII – BeyliÄŸe Lâyık Bir Beyin Nasıl Olması GerektiÄŸini Söyler
- XXIX – ÖğdülmiÅŸ Beylere Vezir Olacak İnsanın Nasıl Olması Lâzım GeldiÄŸini Söyler
- XXX – ÖğdülmiÅŸ Hükümdara Kumandanın Nasıl Olması Lâzim GeldiÄŸini Söyler
- XXXI – ÖğdülmiÅŸ Hükümdara Ulu Hâcibin Nasıl Bir İnsan Olması Lâzım GeldiÄŸini Söyler
- XXXII – ÖğdülmiÅŸ Hükümdara Kapıcı-Başının Nasıl Olması Lâzım GeldiÄŸini Söyler
- XXXIII – ÖğdülmiÅŸ Hükümdara Elçi Göndermek ıçin Nasıl Blr İnsan Lâzım OlduÄŸunu Söyler
- XXXIV – ÖğdülmiÅŸ Hükümdara Kâtibin Nasıl Olması Lâzım GeldiÄŸini Söyler
- XXXV – ÖgdilmiÅŸ Hükümdara Hazinedarın Nasıl Blr İnsan Olması Lâzım GeldiÄŸini Söyler
- XXXVI – ÖğdülmiÅŸ Hükümdara Aşçı-Başının Nasıl Olması Lâzım GeldiÄŸini Söyler
- XXXVII – ÖğdülmiÅŸ Hükümdara İçkici-Başının Nasıl Olması Lâzım GeldiÄŸini Söyler
- XXXVIII – ÖğdülmiÅŸ Hükümdara Hizmetkârların Beyler Üzerindeki Haklarının Neler OlduÄŸunu Söyler
- XXXIX – Hükümdar Kün-ToÄŸdı’nın Odgurmış’a Mektup Yazıp GönderdiÄŸini Söyler
- XL – ÖğdülmiÅŸ in Odgurmış’ı Ziyaretini Söyler
- XLI – Odgurmış’ın ÖğdülmiÅŸ İle Münazara Ettiğıni Söyler
- XLII – Odgurmış ÖğdülmiÅŸ’e Dünyanın Kusurlarını Söyler
- XLIII – ÖğdülmiÅŸ Odgurmış’a Dünya Vâsıtası İle Âhiretin Kazanılmasını Söyler
- XLIV – Odgurmış’ın Hükümdara Mektup Yazıp GönderdiÄŸini Söyler
- XLV – Hükümdar Kün-ToÄŸdı’nın Odgurmış’a İkinci Mektubu GönderdiÄŸini Söyler
- XLVI – ÖğdülmiÅŸ’in Odgurmış İle İkinci Defa Münazara EttiÄŸini Söyler
- XLVII – ÖğdülmiÅŸ Odgurmış’a Beylere Hizmet Etmenin Usûl Ve Nizâmını Söyler
- XLVIII – ÖğdülmiÅŸ Kapıdaki Hizmetkârlar İle Nasıl GeçinileceÄŸini Söyler
- XLIX – ÖğdülmiÅŸ Odgurmış’a Avam İle Nasıl Münâsebet Kurulması Lâzım GeldiÄŸini Söyler
- L – Ali-Evlâdı İle Münâsebeti Söyler
- LI – Âlimler İle Münâsebeti Söyler
- LII – Tabipler İle Münâsebeti Söyler
- LIII – Efsuncular İle Münâsebeti Söyler
- LIV – Rüya Tâbircıleri İle Münâsebeti Söyler
- LV – Müneccimler İle Münâsebeti Söyler
- LVI – Şâirler İle Münâsebeti Söyler
- LVII – Çiftçiler İle Münâsebeti Söyler
- LVIII – Satıcılar İle Münâsebeti Söyler
- LIX – Hayvan YetiÅŸtirenler İle Münâsebeti Söyler
- LX – Zenâat Erbabı İle Münâsebeti Söyler
- LXI – Fakirler İle Münâsebeti Söyler
- LXII – Nasıl EvlenileceÄŸini Söyler
- LXIII – Çocukların Nasıl Terbiye EdileceÄŸini Söyler
- LXIV – Hizmetçilere Nasıl Muamele EdileceÄŸini Söyler
- LXV – ÖğdülmiÅŸ Odgurmış’a Ziyâfete Gitmek Âdabını Söyler
- LXVI – ÖğdülmiÅŸ Odgurmış’a Ziyafete Davet Usûlünü Söyler
- LXVII – Odgurmış ÖğdülmiÅŸ’e Dünyadan Yüz Çevirip, Olana Kanâat EttiÄŸini Söyler
- LXVIII – Hükümdar Kün-ToÄŸdı’nın Odgurmış’ı Üçüncü Defa Davet EttiÄŸini Söyler
- LXIX – Odgurmış’ın ÖğdülmiÅŸ’e GeldiÄŸini Söyler
- LXX – Hükümdar Kün-ToÄŸdı’nın Odgurmış İle Görüştüğünü Söyler
- LXXI – Odgurmış’ın Hükümdara Öğüt VerdiÄŸini Söyler
- LXXII – ÖğdülmiÅŸ Hükümdara Memleketi Tanzim Etme Usûlünü Söyler
- LXXIII – ÖğdülmiÅŸ İn Geçen Hayatına Acıyarak Tövbe EttiÄŸini Söyler
- LXXIV – Odgurmış’ın ÖğdülmiÅŸ’e Tavsiyede BulunduÄŸunu Söyler
- LXXV – DoÄŸruluÄŸa Karşı DoÄŸruluk Ve İnsanlığa Karşı İnsanlık Gösterilmesini Söyler
- LXXVI – Odgurmış’ın Hastalanarak ÖğdülmiÅŸ’i Çağırdığını Söyler
- LXXVII – ÖğdülmiÅŸ Odgurmış’a Rüya Tâbirini Söyler
- LXXVIII – Odgurmış ÖğdülmiÅŸ’e Rüya Gördüğünü Söyler
- LXXIX – ÖğdülmiÅŸ Odgurmış’ın Rüyasını Tâbir Eder
- LXXX – Odgurmış Bu Rüyaya BaÅŸka Bir Tâbir Söyler
- LXXXI – Odgurmış’ın ÖğdülmiÅŸ’e Nasîhat EttiÄŸini Söyler
- LXXXII – Kumaru ÖğdülmiÅŸ’e Odgurmış’ın Öldüğünü Söyler
- LXXXIII – Kumaru’nun ÖğdülmiÅŸ’e BaÅŸ-SaÄŸlığı DilediÄŸini Söyler
- LXXXIV – ÖğdülmiÅŸ’in Odgurmış İçin Matem TuttuÄŸunu Söyler
- LXXXV – Hükümdarın ÖğdülmiÅŸ’e BaÅŸ-SaÄŸlığı DilediÄŸini Söyler
- Legend about Uzbekistan
- Legend of Bibi-Khanym
- Siyavush and Afrasiab
- Mausoleum of Chashma Ayub
- Legend of Leopard: The Samarkand Symbol
- The Legend of Shahjuvara
- Tamerlane’s Curse
- Tamerlane’s Gravestone
- The Legend of Kirk Kiz
- Legends of Shahi-Zinda
- 40 steps to Shakhi Zinda
- Legend of Kalyan Minaret
- Samarkand bread
- Mausoleum of St. Daniel in Samarkand
- Alpamysh
- Alpamysh Story
- Bakhshi of Khorasan
- Epic Storytelling Kept Alive in Boysun District
- Uzbek Folk Stories and Legends
- Legend of Khan Atlas
- Bukhara Legends and Folk Stories
- How Samarkand Got its Name
- Legends of Khiva
- Legend of Kalta Minaret
- Legend of Bibi Khanum; Tamerlane’s Wife
- Issyk-Kul